De bijdrage van het Europese recht tot de meergelaagdheid van het Belgische contractenrecht (The Contribution of European Law to the Compartmentalization of Belgian Contract Law)

Abstract

Dutch Abstract: De invloed van het Europese recht op het Belgische contractenrecht is van tweeërlei aard. Het Belgische contractenrecht werd allereerst blootgesteld aan de invloed van het primair Unierecht, zijnde de verdragsrechtelijke bepalingen inzake vrij verkeer van goederen en diensten en door de regels van mededingingsrecht. Die invloed heeft ertoe geleid dat – na een uitspraak van hetzij de Europese Commissie, hetzij het Europees Hof van Justitie – een aantal Belgische regels met contractenrechtelijke implicaties niet langer kunnen worden toegepast. Daarnaast heeft de Europese wetgever ook rechtstreeks ingegrepen in de interne Belgische rechtsorde. Door middel van diverse richtlijnen dwong hij de Belgische wetgever ertoe om een aantal nieuwe regels in het Belgische contractenrecht te introduceren, daar waar hij zulks nodig achtte om de interne marktwerking te verzekeren. Aangezien de Europese wetgever slechts over een pakket van toegewezen bevoegdheden beschikt, waartoe de harmonisering van het contractenrecht niet behoort, betreft het een veeleer fragmentarische aanpak. Sommige richtlijnen hebben betrekking op heel specifieke aspecten van contractenrecht (zoals de richtlijn handelsagentuur, de richtlijn time sharing, de richtlijn consumentenkoop, de richtlijn inzake verkoop op afstand, de richtlijn inzake onrechtmatige bedingen, etc.); andere richtlijnen raken het contractenrecht slechts zijdelings (zoals de richtlijn handelspraktijken, de richtlijnen inzake misleidende reclame, de richtlijn betalingsachterstand bij handelstransacties, etc.). 'Het' contractenrecht als dusdanig wordt niet geregeld.

Het opzet van deze bijdrage is beperkt. Het is geenszins de bedoeling om bovenvermelde rechtspraak en wetgeving exhaustief te behandelen. De bijdrage vertrekt vanuit een bijzondere invalshoek. Zij stelt zich de vraag in welke mate het Europees recht heeft bijgedragen tot een verdere verkokering van het reeds meergelaagde Belgische contractstelsel. Verkokering is het "beschot tussen het legislatief handelen en de regelgeving van de Europese wetgever en degene van de nationale wetgever". Veeleer dan te kiezen voor een logische en consistente incorporatie van de desbetreffende richtlijnen in het bestaande contractenrecht – en van de gelegenheid gebruik te maken om verouderde nationale wetgevingen te moderniseren teneinde een zekere systeemconsistentie te bereiken – heeft de Belgische wetgever er immers doorgaans voor gekozen afzonderlijk wetten aan te nemen, die het gemene contractenrecht hetzij aanvullen, hetzij preciseren, hetzij er in specifieke gevallen van afwijken. Die fragmentarische aanpak heeft bv. tot gevolg gehad dat verschillende classificatiesystemen der bijzondere overeenkomsten naast elkaar zijn komen te staan.

English Abstract: The influence of European law on Belgian contract law is twofold. On the one hand, Belgian contract law was indirectly influenced by primary Union law (i.e. the free movement principles and the rules of competition law). Rulings of either the ECJ or the European Commission forced Belgium to abolish a number of rules relevant to the area of contract law. On the other hand, the European legislator has directly interfered with Belgian contract law through the adoption of a set of Directives, relevant to the area of contract law. However, so far, the European approach is a piecemeal approach. Contract law is not being regulated as a whole.

The aim of this contribution is to show how the European influence has led to a further compartementalization of the already complicated Belgian contract law system. Rather than truly incorporating the European Directives into Belgian law, the Belgian legislator decided to adopt specific laws, separate from and outside of the contract rules of the civil code. As a result of this, two systems of classifying specific contracts have come to co-exist.

Note: Downloadable document is in Dutch.

Keywords: Contractenrecht - Europees privaatrecht

JEL Classification: K12