Dünyada ve Türkiye'de Görme Engellilik: Zaman Çizelgesi (A Timeline for Visual Disability in the World and in Turkey)

Abstract

Turkish Abstract: Görme engellilik, tarihte her toplumda farklı şekillerde yorumlanmış olmakla birlikte, insanın en değerli duyusunun kaybı olarak düşünülmüştür. Antik Çağ'dan itibaren görme engellilik, merak uyandıran fiziksel bir durum olarak algılanmış; Antik Çağ'da "doğaüstü güçlerin" körlüğe yol açtığına inanılmış; Orta Çağ'da ise insanın görme yetisinden mahrum bırakılması yaygın bir ceza şekli olarak uygulanmıştır. Bu çağrışımın etkisiyle de görme engellilik, toplumda olumsuz bir algı yaratmış ve görme engelli bireyler Orta Çağ Avrupası'nda toplum yaşamına tam olarak dâhil edilmemişlerdir. Rönesans Avrupası'nda da görme engellilik, bir yandan "ceza", diğer yandan ise "ruhanî içgörü"nün yansıması olarak bir "ödül" şeklinde değerlendirilmeye devam etmiştir. Bununla birlikte, artan hastalıkların çeşitli engellilik durumlarını beraberinde getirmesiyle, görme ve diğer engellilerin toplumsal açıdan görünürlüğü artmıştır. Sanayi Devrimi ile birlikte ise görme engelli bireylere yönelik toplumsal düzenlemelerin ivme kazandığı görülmektedir. Bu zaman çizelgesi, insanlık tarihi kadar eski olan engelli tarihinde dünyada ve ülkemizde engellilerin, özellikle görme engellilerin yaşamını etkileyen önemli tarihsel olayların, bireylerin, grupların, kurumların, yasal düzenlemelerin, bazı teknolojilerin kronolojik gelişim çizgisini içererek, dünyada ve Türkiye'de görme engellilerin yaşam kalitesini iyileştirme yönünde yapılan toplumsal, kültürel, siyasi, eğitimsel ve tıbbi girişimlerin tarih içindeki gelişimine olan farkındalığı artırmayı amaçlamaktadır.


English Abstract: Despite the widely accepted view of blindness/visual impairment as the loss of a precious sense, the meanings attributed to this physical condition have differed in every society since the earliest periods of history. Drawing upon the scholarly studies (e.g. Trentin, Wheatley, Baswell) on the socio-cultural resonances of blindness, it can be stated that since antiquity blindness has been met with curiosity. In ancient times it was believed that "supernatural powers" led to this situation whilst in the Middle Ages, deprivation of human sight was exercised as a common form of punishment, and therefore blindness was regarded as a marker of a delinquent disposition. Due to these restrictive associations, blindness created a generally negative perception in society and blind individuals were not fully involved in community life in medieval Europe. In Renaissance Europe, blindness continued to be regarded as a reflection of "spiritual insight" on the one hand while as a form of punishment on the other. However, with the increasing illnesses bringing about various disabilities including blindness, the blind and other disabled people began to have a certain prominence on a socio-cultural level. Thus, with the Industrial Revolution, as the studies display, social improvements towards blind individuals gained momentum. This timeline includes the chronological development line of important historical events, individuals, groups, institutions, legal regulations, some technologies, that affect the lives of people with disabilities, especially the blind /visually impaired in the world and in Turkey with the aim of increasing consciousness regarding the social, cultural, political, educational, and medical initiatives taken in history towards the improvement of the quality of life of people with vision loss.

Note: Downloadable document available in Turkish.

Keywords: Engelliler, Engellilik, Engelli Tarihi, Körler / Görme Engelliler Tarihi, Zaman Çizelgesi, Türkiye, Disability, Disability History, History of Blindness, History of Blind and Visually Impaired, Timeline, Turkey